Vele bureaus en consultants houden zich bezig met integriteit: het adviseren en ondersteunen bij het bevorderen en in stand houden van de integriteit. Ik maak daar met veel plezier ook deel van uit. Nu na de gemeenteraadsverkiezingen is er een ware toetsing gaande van de raadsleden en wethouders op gebied van integriteit. En alleen als je goedgekeurd bent mag je door.
La Bocca della Verità (De mond der Waarheid) in Rome
Tijdens de dilemma-trainingen die ik regelmatig geef, vraag ik regelmatig naar de betekenis ervan. Het antwoord is heel divers. Nu is het stellen van de vraag eenvoudiger dan hem beantwoorden. Als we er geen eenduidig beeld van hebben is het dus niet vast te stellen of iemand of een organisatie integer is.
Onkreukbaar, eerlijk, betrouwbaar, transparant, het goede doen, naar eer en geweten handelen zijn enkele van de vele betekenissen. Maar geen van deze begrippen dekt de lading die het begrip integriteit heeft.
Integer zijn heeft ook een betekenis van een onbereikbaar ideaal. Iedereen weet wel dat hij het goede moet doen, maar in de praktijk lukt dat niet altijd. In de werkelijkheid is het altijd lastiger het goede te doen dan als je erover praat of denkt. Integer heeft een zwart-wit betekenis mee gekregen: je bent wel of niet integer. En als er wat aan te merken valt op je handelwijze dan ben je al niet meer integer. Dat maakt het zo onbereikbaar, want over alles is wel wat op of aan te merken.
Het tegengestelde van integriteit komt zo eenvoudig over het voetlicht: we spreken dan over fraude en omkoping. Iets waar de overheid niet geheel van vrij is, zo bleek uit het onderzoek naar de bouwfraude en de procedures die volgden op dit onderzoek.
Blijft er dus een gebied over tussen het ideaal, het goede en het foute, tussen wit en zwart. Juist daarover gaat het in gesprekken over dilemma’s en de vraag of een keuze integer is. Ik rij te hard (wel veilig) om nog op tijd te zijn op een afspraak. Te hard rijden (ook al is het veilig) mag niet en te laat komen is onbeleefd. Dus ik maak een afweging over wat het zwaarst telt.
Er is wat op of aan te merken op de keuze die ik maak, maar ik denk die keuze in de gegeven situatie het beste is. Ik doe een poging om het uit te leggen, maar of die slaagt weet ik van te voren niet en het hangt af van uw inzicht en opvattingen. Ik ben benieuwd of die integriteitstoetsingen ook zo verlopen: worden die eigenlijk integer gedaan door integere bureaus en mensen? En wat is dat dan precies.
Kortom het einde van het gesprek is nog niet in zicht. Gelukkig maar: het gesprek is belangrijker dan de uitkomst